бер ваҡыт шулай

один раз — бер ҡабат

три раза — өс мәртәбә

много раз — күп тапҡыр

пять раз сказать — биш ҡат әйтеү

несколько раз — бер нисә рәт

два раза поклониться — ике ҡайтара баш эйеү

всякий раз — һәр ваҡыт

в этот раз — был юлы

раз, два, три — бер, ике, өс

раз-два и готово — бик тиҙ

раз-два и обчёлся — бармаҡ менән һанарлыҡ

раз за разом — бер-бер артлы

раз (и) навсегда — мәңгегә, ҡабатланмаҫлыҡ итеп

раз от разу — ҡабатланған һайын, әлдән-әле

раз плюнуть кому — бер ни тормай

в самый раз; как раз — тап-таман

вот те (тебе) раз — бына һиңә кәрәк булһа

другой (иной) раз — башҡа (ҡайһы) ваҡытта

не раз — бер нисә тапҡыр

раз поздно вечером — бер көнө кискеһен

как-то раз — бер ваҡыт шулай

раз он не пришёл, я тоже не поеду — ул килмәгәс, мин дә бармайым

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

именно так — тап ана шулай

сделай так — ана шулай эшлә

сегодня холодно, так надо одеться потеплее — бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк

ведь я говорил, так ты не послушал — мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың

как же так — бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа

(и) так и сяк; (и) так и этак — төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа

то так, то сяк; то так, то этак — әле улай, әле былай

так-сяк — ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама)

не так ли? — шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?

так и знай — белеп тор

так и надо — шулай кәрәк тә

так сказать — әйтмешләй

так что — шуға күрә

так как — сөнки

так-то (оно) так — шулайын шулай ҙа ул

раз так — шулай (улай) икән (булғас), улай булһа

так много ягод — еләк шул тиклем күп

это так не пройдёт — был эш шулай ғына үтмәҫ

сказать просто так — былай ғына әйтеү

нехорошо так говорить — улай әйтеү ярамай

лет так шестидесяти — йәше шул алтмыштар самаһы

днём жарко: так, температура доходит до сорока градусов — көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә

так ты мне не веришь? — тимәк, һин миңә ышанмайһың?

работу доделала, так можно отдыхать — эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була

изменить свой образ — ҡиәфәтте үҙгәртеү

принять образ чей-л. — берәйһенең сүрәтенә инеү

светлые образы будущего — киләсәктең яҡты күренештәре

мысленные образы внешнего мира — тышҡы донъяның уйҙағы һүрәттәре

поэт мыслит образами — шағир образдар менән фекерләй

образ Хадии — Һәҙиә образы

образ жизни — йәшәү рәүеше

образ мыслей — фекер йөрөтөү рәүеше

главным образом — күбеһенсә, башлыса

никоим образом — бер нисек тә, бер хәлдә лә

надлежащим образом — тейешле рәүештә

таким образом — шулай итеп, шул рәүештә

равным образом — шулай уҡ

решительным образом — ҡырҡа рәүештә

некоторым образом — ҡайһы бер (ниндәйҙер) рәүештә

поэтический образ — поэтик сара

утратить (потерять) человеческий образ — кешелек сифатын юғалтыу

все собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе

да, это верно — эйе, был дөрөҫ

он вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?

ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?

да, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ

да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын

я тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!

да здравствует дружба народов! — йәшәһен халыҡтар дуҫлығы!

да обернитесь вы — әйләнегеҙ әле

да вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!

ай да — бына исмаһам

вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!

ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ

вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!

2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!

отец да я — атай ҙа мин

в лесу лишь берёза да осина — урманда тик ҡайын да уҫаҡ

сегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа

знал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән

да и (при усилении соед. союза) — да/дә

пойду да и выскажу — барам да әйтеп һалам

да и только (при усилении действия) — -да/-дә

плачет да и только! — илай ҙа илай!

нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә

что с вами? — һеҙгә ни булды?

что случилось? — нимә булды?

чем вы недовольны? — һеҙ нимә менән риза түгелһегеҙ?

они знали, на что идут — улар нимәгә барғандарын беләләр ине

а что? — ә нимә?

до чего...: — 1) бик, үтә, сиктән тыш, ғәҙәттән тыш

2) ниндәй дәрәжәгә, ниндәй хәлгә; к чему? — нишләп?, ниндәй маҡсат өсөн?, нимәгә?

не к чему — файҙаһыҙ, кәрәге юҡ

ни за что — бер нисек тә

ни за что; ни за что ни про что — буштан-бушҡа, тиктомалға, һис тә юҡҡа

хоть бы что кому: — 1) булды ни ҙә булманы ни

2) бер ни түгел, бер ни юҡ; что вы! (ты!) — һеҙ (һин) нимә!

что ни (на) есть — нимә бар

во что бы то ни стало — һүҙһеҙ, нимә генә (нисек кенә) булһа ла, һис шикһеҙ

что больной? — ауырыу ни хәлдә?

а что Амина? — ә Эминә нисек?

что ты так кричишь? — нимәгә һин шулай ҡысҡыраһың?

что ты задумался? — һин ниңә уйға сумдың?

что же ты не едешь? — һин нишләп бармайһың?

что стоит книга? — китап күпме тора

что толку в этом? — бынан ни мәғәнә?

что пользы? — ни файҙа?

скажите, нет ли чего новенького — әйтегеҙ әле, берәй яңылыҡ юҡмы

чего только не везли! — нимәләр генә алып барманылар!

торговать чем угодно — бөтәһе менән һатыу итеү

вот что я тебе скажу — мин һиңә бына нимә әйтәм

дом, что стоит у реки — йылға буйында торған өй

жаль, что ты не пришёл — үкенесле, килмәгәнһең

почувствовал, что засыпаю — йоҡлап барғандай тойолдом

такой тяжёлый, что не поднять — шундай ауыр, хатта күтәреп булмай

что ни день, появляются новые проблемы — көн һайын яңы проблемалар сығып тора

что в городе, что в деревне — ҡалала ла, ауылда ла шул

мне всё равно, что здесь жить, что там — бында йәшәнең ни, тегендә ни, минең өсөн барыбер

что в лоб, что по лбу — барыбер, ни булһа ла

равно красивые поля и луга — берҙәй матур ҡырҙар һәм болондар

четыре плюс два равно шести — дүрткә икене ҡушһаң алтыға тигеҙ була

у него был сын — уның улы бар ине

малыши были в детском саду — сабыйҙар балалар баҡсаһында ине

днём я буду на работе — көндөҙ мин эштә булам

вчера был сильный ураган — кисә көслө дауыл булды

он и сам скоро будет — ул үҙе лә тиҙҙән килеп етер

отец был учителем — атаһы уҡытыусы ине

моя мама была врачом — әсәйем врач булған

сад был посажен школьниками — баҡса уҡыусылар тарафынан ултыртылған булған

он будет играть на скрипке — ул скрипкала уйнаясаҡ

будь что будет — ни булһа ла булыр

ни булһа, шул булыр; была не была — булһа – булыр, булмаһа – юҡ

бөткән баш бөткән; быть заодно с кем — бер һүҙҙә булыу

как быть? — ни эшләргә?, нисек итергә инде?

так и быть — ярай улай булғас

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

надо как-нибудь помочь ему — ничек кенә булса да аңа ярдәм итәргә кирәк

зайдите ко мне как-нибудь на той неделе — киләсе атнада ничек тә булса бер вакыт табып миңа кереп чыгарсыз әле

он всё делает как-нибудь — ул барлык эшне ничек җитте алай гына эшли

река течёт — елга ага

из раны течёт кровь — ярадан кан ага

крыша течёт — түбәдән су үтә

время течёт быстро — вакыт бик тиз үтә

так текли год за годом — шулай ел артыннан ел агып кына торды

по улицам текли толпы — урам буйлап халык төркемнәре ага иде

речь его текла плавно — аның сөйләгән сүзләре салмак кына агып торды

лодка дала течь — көймәгә су керә башлады

заделать течь — су агып керә торган урынны томалап кую

куда идти? — ҡайҙа барырға?

куда назначат, туда поеду — ҡайҙа билдәләһәләр, шунда барам

куда мне столько вещей — нимәгә миңә шул тиклем әйбер

если куда пойдёте, скажите мне — берәй ергә барырға булһағыҙ, миңә әйтегеҙ

дело оказалось куда сложнее, чем он ожидал — хәл ул көткәнгә ҡарағанда ла ҡатмарлыраҡ булып сыҡты

куда же ему справиться с этим делом — ҡайҙа инде уға был эште башҡарып сығыу

куда Макар телят не гонял — ер сите, ер аяғы, ер башы (ҡайҙа ғына булмаған)

хоть куда — бик шәп, бына тигән

народное добро — халык байлыгы

такого добра нам не надо — мондый чүп-чар безгә кирәк түгел

добро! Сделаем так! — яхшы! Шулай эшләрбез!

суперинфекция — икенче тапкыр инфекция эләгү

суперинтендант — баш интендант

суперлайнер — суперлайнер

суперцемент — суперцемент

суперобложка — супертышлык

поклоняться Богу — Аллаға табыныу

верить в Бога — Аллаға ышаныу

бог весть (знает) — алла (хоҙай) белһен (белә)

боже!; боже мой!; бог мой! — йә хоҙай!

дай бог — алла ярҙам бирһен

как бог на душу положит — нисек етте шулай

не дай бог (боже); не приведи бог (боже) — хоҙай ҡушмаһын (күрһәтмәһен, һаҡлаһын)

не бог весть что (какой) — иҫ китерлек түгел

одному богу известно — бер алла белә, билдәһеҙ

ради бога — алла (хоҙай) хаҡына, алла (хоҙай) хаҡы өсөн

слава богу: — 1) аллаға (хоҙайға) шөкөр

2) бәхеткә күрә; упаси (избави, сохрани) бог — алла (хоҙай) һаҡлаһын

на бога надейся, а сам не плошай — аллаға тапшыр, дилбегәне үҙең тот

лечь в дрейф — дрейфҡа ятыу (карапты бер урында хәрәкәтһеҙ тоторлоҡ итеп елкәндәрҙе ҡороу)